پروسه تولید و توزیع برق، یکی از پیچیده ترین اقدامات بشر است که در این مسیر هر قطعه کوچک یا بزرگی نقش اساسی دارد. در واقع نبود یا خطا در نصب کوچکترین قطعه، می تواند فجایع زیادی به بار آورد. سرکابل ها یکی از همین قطعات هستند که شاید در روند کلی تولید برق به چشم نیایند. در ادامه با هم می خوانیم که چگونه همین قطعه می تواند تعیین کننده باشد.
سرکابل چیست؟
از زمانی که برق در نیروگاه ها تولید می شود تا وقتی که به منازل ما می رسد، به جهت جلوگیری از اتلاف انرژی و امنیت مسیر، باید از چندین مرحله عبور کرده و ولتاژ ها تغییر کند. در نهایت با رسیدن به آخرین ایستگاه یعنی پست توزیع، برای انتقال به شرکت های برق آماده می شود. ورودی و خروجی های پست توزیع شامل خطوط هوایی و زمینی متعددی است.
وقتی از خطوط زمینی صحبت می کنیم، منظورمان کابل های تعبیه شده برای ولتاژ های متفاوت است. حال برای اتصال این سیم و کابل ها به خطوط هوایی، ترانسفورماتور ها و دیگر تجهیزات شبکه نیاز به قطعه ای به نام سرکابل داریم. بنابراین در پاسخ به سوال سر کابل چیست به طور مختصر می توان گفت که سرکابل یک اتصال دهنده بین کابل ها و دیگر تجهیزات شبکه است.
چگونگی کاربرد و وظایف سرکابل
در ادامه بحث باید گفت: سرکابل ها انواع متفاوتی دارند که هرکدام از آن ها برای موارد خاصی استفاده می شوند. در ادامه به توضیح کارایی آن ها خواهیم پرداخت. کاربردهایی که سر کابل دارد، آن را به یک قطعه حیاتی مبدل ساخته است. اما وظایف کلی و مشترک آن ها شامل موارد زیر است:
- کنترل میدانی جریان برق در سراسر کابل ها به عهده سرکابل است.
- وجود نوار ماستیک در نقاط محافظت نشده سرکابل، باعث جلوگیری از ورود هوا به سطوح می شود.
- تخلیه جزئی داخلی و خارجی که بر اثر نصب سرکابل به وجود می آید را با استفاده از ابزار استرس کنترل، مهار می کند.
- عایق کابل که در انواع مختلف سرکابل ها، با جنسی متناسب انتخاب شده، از تخریب کابل در محیط جلوگیری می کند.
- افزایش فاصله خزشی (فاصله میان دو فلز هادی روی سرکابل) توسط بشقابک های تعبیه شده روی سرکابل، اجازه شکستن عایق را نمی دهند.
- مانع ورود نم و رطوبت به داخل کابل ها می شود.
- از ایجاد انفجار و آتش سوزی در صورت تغییر ناگهانی ولتاژ جلوگیری می کند.
- استحکام اتصالات به وسیله کابلشو ها انجام می گیرد.
نکاتی که مطالعه کردید وظیفه عمومی همه سرکابل ها است. سر کابل ها با توجه به جنس و نحوه نصبشان به چند نوع تقسیم می شوند:
- سر کابل سرد
- سر کابل حرارتی
- سر کابل پلاگین
- سر کابل فشاری
- سر کابل کانکس
در ادامه هر یک از سر کابل های مذکور را به طور جداگانه بررسی خواهیم کرد.
مشخصات فنی و مزایا سرکابل سرد
اجزا تشکیل دهنده یک سر کابل سرد با بدنه ای سیلیکونی، روی یک فنر قرار گرفته است. پس از نصب سر کابل با کشیدن فنر، آن را مستحکم می کنند. همانطور که از نامش نشان می دهد، سرکابل سرد برای نصب نیازی به حرارت ندارد. همین موضوع بهترین مزیت آن به حساب می آید؛ چرا که موجب سرعت بالا در نصب آن خواهد بود.
- به علت جنس سیلیکونی و انعطاف پذیر بودن آن، در سطوحی با سطح مقطع 25 تا 500 میلی متر مربع قابل استفاده است.
- ولتاژ نامی برابر با 24 کیلووات دارد.
- مطابق با استاندارد60502 IEC تولید شده است.
- امکان اتصال چندین سایز کابل و مفصل را به یک پایه مشترک فراهم می کند.
- در برابر نور مستقیم خورشید و اشعه UV مقاوم است.
- دیواره سیلیکونی این سرکابل با پر کردن خلل های موجود، از تنش الکتریکی جلوگیری می کند.
- جنس آب گریز سیلیکون، کابل ها را تا حد زیادی از آب و رطوبت دور نگه می دارد.
هم برای مصارف داخلی و هم برای مصارف خارجی قابل استفاده هستند.
مشخصات و مزایا سر کابل حرارتی
جنس بدنه این سرکابل از پلی اتیلن است. برای نصب آن، ابتدا اجزا سازنده سر کابل طبق دستورالعمل به هم متصل می گردند؛ سپس با استفاده از حرارت، نصب نهایی صورت می گیرد. هرچند به نظر می رسد که سرعت بالای نصب از مزایای این قطعه به حساب نیاید اما نصب بسیار آسانی دارد.
سرکابل های حرارتی، خود انواع متفاوتی دارند که برای فشار های ضعیف 1کیلووات تا قوی 73 کیلووات طراحی شده اند.
- از این سر کابل برای سایز های نزدیک به هم استفاده می شود.
- جنس بدنه آن نسبت به اشعه UV و خورشید مقاوم است و به راحتی دچار خوردگی نمی شود.
- بعضی از انواع آن ها برای کابل های روغنی مورد استفاده قرار می گیرند.
- دارای خاصیت خود خاموش شوندگی هستند.
- مطابق با استاندارد60502 IEC تولید شده است.
- دما محیطی 40- تا 105+ را تحمل می کند.
مشخصات فنی و مزایا سر کابل پلاگین
این سرکابل از جنس عایق سیلیکون رابر ساخته شده است که خاصیت کنترل تنش الکتریکی در جریان بالا را فراهم می کند. به علاوه در هنگام تغییر ناگهانی ولتاژ، اجازه انفجار و آتش سوزی را نمی دهد. سر کابل پلاگین همانند حرارتی، نصب آسانی دارد که طبق دستورالعمل و با قرار گرفتن تمام اجزا کنار هم انجام می شود. سرکابل پلاگین، خود در دو نوع مستقیم و زانویی (چپقی) ساخته شده است. سر کابل زانویی با قابلیت اتصال به چندین سایز متفاوت، بیشتر برای اتصال به کابل زمینی و کلید خانه ها کاربرد دارد.
- جهت اتصال به موتور ها، ترانسفوماتور ها، تابلو ها و کابل های مسی و آلومینیومی استفاده می شوند.
- انواع مختلف این سر کابل ها قابلیت تحمل ولتاژ از 200 تا 630 کیلووات را دارند.
- یک بار مصرف نیستند و می شود به دفعات از آن ها استفاده کرد.
- دارای طراحی فشرده و قابل لمس هستند.
- دارای ایمنی بسیار بالایی هستند.
- در تمامی زوایای 360 درجه قابلیت نصب دارند.
- مطابق با استاندارد 60859 ICE تولید شده است.
- طراحی آن به گونه ای است که فاصله فاز ها را کم می کند.
مشخصات فنی و مزایا سر کابل فشاری
این سرکابل یک استرس کنترل سیلیکونی با قدرت عایق بسیار بالا دارد که به شکل مخروطی درون هسته سر کابل قرار گرفته است. از سرکابل فشاری در ابتدا و انتهای کابل های فشار قوی زمینی و هوایی مثل: پست های توزیع، نیروگاه ها و دکل های انتقال نیرو استفاده می شود.
- برای بازه ولتاژ 60 تا 400 کیلووات قابل استفاده است.
- به علت طراحی خاص و بشقاب های تعبیه شده در آن، برای استفاده در خطوط هوایی بهترین انتخاب خواهد بود.
- برای ساخت این قطعه، از سیلیکون با خلوص بالا استفاده می شود تا مقاومت آن بالا باشد.
- شکل هندسی این سر کابل، برای هر کابل به طور مخصوص با سیستم کامپیوتری طراحی می شود.
- تنش های ولتاژی در جریان بالا را به بهترین شکل مهار می کند.
- نوع سیلیکون به کار رفته در آن، علاوه بر عایق بودن، قابلیت محافظت مکانیکی و حرارتی نیز به آن می دهد.
- به علت انعطاف پذیری سیلیکون تمام حفره های موجود پر خواهند شد تا از تخلیه جزئی جلوگیری شود.
مشخصات فنی و مزایا سرکابل کانکس
این سرکابل از دو قسمت کانکتور و بوشینگ تشکیل شده است. بخش بوشینگ به روی تجهیزات شبکه مثل ترانسفورماتورها یا کلید های گازی متصل می گردد.
- بدون استفاده از روغن در تمام زوایا قابل نصب است.
- محلی مخصوص برای اندازه گیری ولتاژ خازنی دارد.
- مطابق با استاندارد 60859 ICE تولید شده است.
- دارای طراحی فشرده می باشد.
- از ایجاد جرقه جلوگیری می کند.
- در مقابل اتصالات کوتاه بسیار مقاوم عمل خواهد کرد.
- قابلیت استفاده در زیر آب را دارد.
- قدرت تحمل آن تا ولتاژ 245 کیلووات را شامل می شود.
سخن آخر
با شناخت سرکابل ها به نقش کلیدی آن ها در پروسه انتقال برق پی می بریم. ما در این مقاله به بررسی مشخصات فنی انواع سر کابل ها و مزیت آن ها پرداختیم. هدف ما این است که در جهت آگاهی مشتریان این حوزه گامی کوچک برداشته باشیم. اگر علاقمند به این حوزه هستید و می خواهید در سایر زمینه ها همچون سیم و کابل، انواع کابل کواکسیال، تشخیص سیم برق مرغوب و غیره اطلاعات بیشتری به دست آورید می توانید به مقاله های مربوطه مراجعه کنید.
منبع: compaqinternational
خراسان الکتریک
سوالات متداول
- سرکابل چیست؟
سرکابل یک اتصال دهنده بین سیم و کابل ها و دیگر تجهیزات شبکه است.
- انواع سر کابل را نام ببرید؟
سر کابل ها با توجه به جنس و نحوه نصبشان به چند نوع تقسیم می شوند: سر کابل سرد، سر کابل حرارتی، سر کابل پلاگین، سر کابل فشاری و سر کابل کانکس.
بسیار عالی
سپاس بابت اطلاعات مفیدتون